Loneitu Hriat Tur Puanchhuahna
A hming:
Mizo - Purun var
English - Garlic
Botanical name - Allium Sativum Linn
Local Name - 1) Assamese - Nohoya
2) Hindi - Lehoun
3) Mizo - Purun var
1.A tangkaina tlangpui : Chawhmeh tih rimtui leh tih hmui nante, Chawtanni (theium) chi hrang hrang siam nante
a tha a, tin, ek khalte leh kaw diklo hrim hrimah te purun var powder hi a tha hle. Tin, a tui chi nena pawlh hi vung leh thak
damdawi tha tak a ni. Tin, tel emaw coconut oil emaw nena chhuan hmui chu ulcer chi hrang hrang atan a tha em em bawk. Tin lu
na, thisen kal buai, asthma(awmna pui) atan te pawh a tha em em in thisen tithianghlimtu tha tak a ni bawk.
Purun var hi India ram pumpui tih theihah chin a ni a, Central Asia leh Mediteranean ram atanga chin chhuah a ni.
2. A chi ( variety) : Purun var chi hi chi hrang hrang a thliar felna awm lo, bulbawk ruh leh ruh lo chi leh kawr
tuamtu nghet leh nghet loh thu ten an thliar mai mai ani.
3. Sik leh Sa : Purun var hi leilung hrang hrang leh boruak hrang hrang hmunah pawh a chin theih a ni.
Phawizawl atanga tlang sang 4000 ft. thleng pawh a chin theih a , chutiangin ram lum leh vawtah pawh a chin theih bawk
a ni. Amaherawhchu, ram lum lutuk leh ram vawt lutukah chuan a tha thei lo. Nipui lai ai chaun thlaisik (nirei loh lai)
hian an bulbawk an chhuah tha thei bawk.
4. Leilung leh a chun hun : : Purun sente ang bawkin lei vaivut (Balu lei), Lei tha pangngai hmun, thil
tawih thli luan leh chawhpawlh hmunah a tha duh em em a. Mahse tiau vaivut lutuk leh tiau phut leiah chuan a tha lo.
Mizoramah hi chuan September leh October thla chhung ngeia lin (phun) a tha.
5. Leilung buatsaih dan leh a chin dn leh a chi mamawh zat : Lei chu dip tha taka siam turin ngun takin tum
thum tum li inches 4 atanga inches 6-a thukin leh phut tur a ni. Chumi hnuah lei hlawmte chu vuak dipa thing zung leh hnimte
thenfai hnuah chawhruala bial fit 4-a zau fit 10-a seiin emaw ( ‘4x10’) a zau kan siam thliah thliah anga chung bialah chuan
inches 4-a thuk, inches 6-8-a zau kal vel nan bial leh bial inkarah kan siam ang a, bial tin chu kan huih rual ang a. Hmawlhin
thlur kan siam chu 7’-10’ danah kan rin zelo ang a, a thlur(khuar) lam chu 2’ a thukin kan siam tur a ni. Chumi khuar zei
zeiah chuan purun var bul kheh darh chu 3’-4’ danah dah/phunin lei chunglangin kan khuh leh tur a ni (bengmuk tur ani lo),
kan lin zawh veleh tui kan pe nghal thuai tur a ni. A chawr that theih nan leh zung a siam that theih nan englai pawhin hnawng
renga enkawl tur a ni. A tlangpuiin tin tawi hmun (1 acre) ah purin var bul (Bulblets or cloves) 2 qtls or 3 qtls kan phun
thei a ni.
6. Lei chi leh lei tha pek dan ( Manure and Fertilizer) : 1 ha. hmunah Bawngek leitha 10 tonnes pek tur a ni.
Tin, a hnuaia mi ang hian Fertilizer pek bawk tur a ni.
Thlai Chaw | Mamawh zat | Form | Fertilizer | Mamawh zat |
---|---|---|---|---|
Kg/Ha | Kg/Ha | Kg/Ha | ||
N | 60 | Urea | 5 | 38 |
K2O5 | 40 | DAP | 87 | 35 |
K2O | 40 | MOP | 67 | 27 |
Bawngek leitha, DAP, MOP zavai leh Urea mamawh zat tarlan zahve kha chawhpawlha, Purun var chun hma a leia
chawhpawlh vek tur a ni. Tichuan Urea la bang zawng chu a rihvur rualin pek leh tur a ni bawk.
Bio-fertilizer : Azotobacter/Azoporilum 1kg leh Phosphotika 1kg tui tam tak nena chawhpawlhin acre khat hmuna
phun tur chiah nan hman tur a ni a, minutes 25-30 vel chiah tur a ni.
7. Tui pek dan : A chin zawh veleh a tui pek nghal vat tur a ni. Chumi hnuah ni 10-16 danah tui pek fo
theih a tha. A lei chu hnawng tha tawk a nih reng loh chuan a bul a lian tha thei lo.
8. A thlawh fai leh enkawl zui dan : A chi kan lin atanga thla khat hnuah ngun taka thawh chhuah a, rih vur
hlek tur a ni. Chutiang bawkin kan vawikhat thlawh chhuah atanga thla khat hnuah kan thlo chhuak leh tur a ni. Hetia tum
hnih kan thawhnaah hian leite chu kan chek phutin kan rih vur ang a. A bul a lo insiamthat tawh hnu chuan fimkhur takin
a zungte tichhe lo turin kan chekphut tur a ni.
9.Rannung leh natna laka a ven himna : Rannung te tak te te (Thrips tabacii) chi hian an eiin an bawh duh
hle a. Hengho laka ven him nan hian Malathlon hman tur a ni. Tin, Blight (Alternaria) in a beih chuan Bordeaux Mixture
a kah tur a ni.
10. A seng hun : A lin atanga thal 4-5 chhungin a seng theih thin a. Dan naranin March thla chhung hian
seng a ni ber thin. A seng/chawh a hun ta tih kan hriat theihna tur chuan an hnah/zikte chu an lo ro tan a, a hnah pumpui
pawh chu an lo eng deuh puap hunah a seng a hun tih kan hre tur a ni. A bawrpui ( cloves ) tichhe lovin kan kar chhuak tur
a ni. Tichuan telkhawmin ni 2-3 chhung daihlimah dah darh tur a ni. Chumi hnuah hmun ro leh tlang sangah kan dah tha tur a
ni.
11. A thar zat : A tlangpui thuin tim tawi hmunah 25-45 qtls a thar thei.
Source : Thlasik thlai chin dan
Agriculture Extension Series 33/2007
Department of Agriculture (Crop Husbandry)
Page 57-59