A hming:

Mizo          - Purun var

English         - Garlic

Botanical name      - Allium Sativum Linn

Local Name       - 1) Assamese - Nohoya

             2) Hindi - Lehoun

             3) Mizo - Purun var


1.A tangkaina tlangpui : Chawhmeh tih rimtui leh tih hmui nante, Chawtanni (theium) chi hrang hrang siam nante a tha a, tin, ek khalte leh kaw diklo hrim hrimah te purun var powder hi a tha hle. Tin, a tui chi nena pawlh hi vung leh thak damdawi tha tak a ni. Tin, tel emaw coconut oil emaw nena chhuan hmui chu ulcer chi hrang hrang atan a tha em em bawk. Tin lu na, thisen kal buai, asthma(awmna pui) atan te pawh a tha em em in thisen tithianghlimtu tha tak a ni bawk.

   Purun var hi India ram pumpui tih theihah chin a ni a, Central Asia leh Mediteranean ram atanga chin chhuah a ni.


2. A chi ( variety) : Purun var chi hi chi hrang hrang a thliar felna awm lo, bulbawk ruh leh ruh lo chi leh kawr tuamtu nghet leh nghet loh thu ten an thliar mai mai ani.


3. Sik leh Sa : Purun var hi leilung hrang hrang leh boruak hrang hrang hmunah pawh a chin theih a ni. Phawizawl atanga tlang sang 4000 ft. thleng pawh a chin theih a , chutiangin ram lum leh vawtah pawh a chin theih bawk a ni. Amaherawhchu, ram lum lutuk leh ram vawt lutukah chuan a tha thei lo. Nipui lai ai chaun thlaisik (nirei loh lai) hian an bulbawk an chhuah tha thei bawk.


4. Leilung leh a chun hun : : Purun sente ang bawkin lei vaivut (Balu lei), Lei tha pangngai hmun, thil tawih thli luan leh chawhpawlh hmunah a tha duh em em a. Mahse tiau vaivut lutuk leh tiau phut leiah chuan a tha lo.

  Mizoramah hi chuan September leh October thla chhung ngeia lin (phun) a tha.


5. Leilung buatsaih dan leh a chin dn leh a chi mamawh zat : Lei chu dip tha taka siam turin ngun takin tum thum tum li inches 4 atanga inches 6-a thukin leh phut tur a ni. Chumi hnuah lei hlawmte chu vuak dipa thing zung leh hnimte thenfai hnuah chawhruala bial fit 4-a zau fit 10-a seiin emaw ( ‘4x10’) a zau kan siam thliah thliah anga chung bialah chuan inches 4-a thuk, inches 6-8-a zau kal vel nan bial leh bial inkarah kan siam ang a, bial tin chu kan huih rual ang a. Hmawlhin thlur kan siam chu 7’-10’ danah kan rin zelo ang a, a thlur(khuar) lam chu 2’ a thukin kan siam tur a ni. Chumi khuar zei zeiah chuan purun var bul kheh darh chu 3’-4’ danah dah/phunin lei chunglangin kan khuh leh tur a ni (bengmuk tur ani lo), kan lin zawh veleh tui kan pe nghal thuai tur a ni. A chawr that theih nan leh zung a siam that theih nan englai pawhin hnawng renga enkawl tur a ni. A tlangpuiin tin tawi hmun (1 acre) ah purin var bul (Bulblets or cloves) 2 qtls or 3 qtls kan phun thei a ni.


6. Lei chi leh lei tha pek dan ( Manure and Fertilizer) : 1 ha. hmunah Bawngek leitha 10 tonnes pek tur a ni. Tin, a hnuaia mi ang hian Fertilizer pek bawk tur a ni.


Thlai Chaw Mamawh zat Form Fertilizer Mamawh zat
Kg/Ha Kg/Ha Kg/Ha
N 60 Urea 5 38
K2O5 40 DAP 87 35
K2O 40 MOP 67 27


Bawngek leitha, DAP, MOP zavai leh Urea mamawh zat tarlan zahve kha chawhpawlha, Purun var chun hma a leia chawhpawlh vek tur a ni. Tichuan Urea la bang zawng chu a rihvur rualin pek leh tur a ni bawk.


Bio-fertilizer : Azotobacter/Azoporilum 1kg leh Phosphotika 1kg tui tam tak nena chawhpawlhin acre khat hmuna phun tur chiah nan hman tur a ni a, minutes 25-30 vel chiah tur a ni.


7. Tui pek dan : A chin zawh veleh a tui pek nghal vat tur a ni. Chumi hnuah ni 10-16 danah tui pek fo theih a tha. A lei chu hnawng tha tawk a nih reng loh chuan a bul a lian tha thei lo.


8. A thlawh fai leh enkawl zui dan : A chi kan lin atanga thla khat hnuah ngun taka thawh chhuah a, rih vur hlek tur a ni. Chutiang bawkin kan vawikhat thlawh chhuah atanga thla khat hnuah kan thlo chhuak leh tur a ni. Hetia tum hnih kan thawhnaah hian leite chu kan chek phutin kan rih vur ang a. A bul a lo insiamthat tawh hnu chuan fimkhur takin a zungte tichhe lo turin kan chekphut tur a ni.


9.Rannung leh natna laka a ven himna : Rannung te tak te te (Thrips tabacii) chi hian an eiin an bawh duh hle a. Hengho laka ven him nan hian Malathlon hman tur a ni. Tin, Blight (Alternaria) in a beih chuan Bordeaux Mixture a kah tur a ni.


10. A seng hun : A lin atanga thal 4-5 chhungin a seng theih thin a. Dan naranin March thla chhung hian seng a ni ber thin. A seng/chawh a hun ta tih kan hriat theihna tur chuan an hnah/zikte chu an lo ro tan a, a hnah pumpui pawh chu an lo eng deuh puap hunah a seng a hun tih kan hre tur a ni. A bawrpui ( cloves ) tichhe lovin kan kar chhuak tur a ni. Tichuan telkhawmin ni 2-3 chhung daihlimah dah darh tur a ni. Chumi hnuah hmun ro leh tlang sangah kan dah tha tur a ni.


11. A thar zat : A tlangpui thuin tim tawi hmunah 25-45 qtls a thar thei.

Source : Thlasik thlai chin dan

Agriculture Extension Series 33/2007

Department of Agriculture (Crop Husbandry)

Page 57-59

***

Download